Naast de theorie van Yin en Yang (zie 'Yin & Yang', 11 augustus 2010) spelen in het Chinese denken de Vijf Elementen een grote rol.
De Vijf Elementen zijn:
• Hout
• Vuur
• Aarde
• Metaal
• Water
Deze Vijf Elementen moeten niet verward worden met het Westers/Indiase idee van Vijf Elementen (Vuur, Aarde, Water, Lucht en Ether). Anders dan bij het Westers/Indiase systeem zijn Chinese Vijf Elementen geen onveranderlijke 'oersubstanties' waar alles verondersteld wordt uit te bestaan. De Chinese Vijf Elementen vertegenwoordigen de fasen waarin een proces kan verkeren. Het is een dynamischer model dan het Westers/Indiase systeem, want het ene element gaat over in het andere en ze beïnvloeden elkaar.
De Vijf Elementen theorie worden op allerlei zaken toegepast: op geneeskunde, vechtkunst, feng shui (= het harmonisch inrichten van landschappen en huizen), etc. Het meest duidelijke voorbeeld om de Vijf Elementen te illustreren is het verloop van de seizoenen.
Zo hoort de lente bij het element Hout, want alles begint te groeien en te bloeien. De zomer staat in het teken van het element Vuur; de natuur is dan op haar hoogtepunt. Na de uitbundigheid van de zomer, stabiliseert de energie zich in de nazomer. Het element Aarde – bij uitstek het element van stabiliteit – is daarom verbonden met de nazomer. Als in de herfst de energie zich meer naar binnen toe begint te concentreren, doet het element Metaal zich gelden. Tot slot hoort de winter bij het element Water. De naar binnen toe geconcentreerde energie is naar beneden gedaald.
Wat de Vijf Elemententheorie zo interessant maakt is het feit dat de elementen op elkaar inwerken. Ze kunnen elkaar versterken (versterkende cyclus) en ze kunnen elkaar ook verzwakken (verzwakkende cyclus) .
De Versterkende Cyclus: Hout versterkt Vuur, Vuur versterkt Aarde, Aarde versterkt Metaal, Metaal versterkt Water, Water versterkt Hout.
De Verzwakkende Cyclus: Hout verzwakt Aarde, Aarde verzwakt Water, Water verzwakt Vuur, Vuur verzwakt Metaal, Metaal verzwakt Hout
De Versterkende- en de Verzwakkende cyclus kunnen weergegeven worden in het onderstaande diagram:
In de Chinese geneeskunde wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de Versterkende- en de Verzwakkende Cyclus. Elk orgaan wordt namelijk met een element geassocieerd. Als bijvoorbeeld een 'Vuur' orgaan te sterk werkt, dan kan deze afgeremd worden door een 'Water'orgaan te versterken. (Water verzwakt immers Vuur). En als een 'Hout' orgaan te zwak werkt, kan het helpen om ook een 'Aarde' orgaan te behandelen (Aarde versterkt immers Hout). Dit is natuurlijk een wel heel eenvoudige voorstelling van zaken, maar het laat zien dat de Vijf Elementen theorie een holistische aanpak mogelijk maakt.
In het boek 'Elk seizoen in je element' van Gonnie van de Lang staan tal van suggesties om de Vijf Elementen theorie in je yogapractice toe te passen.
Geraadpleegde bronnen:
Gonnie van de Lang, Elk seizoen in je element, gezondheidsadviezen en oefeningen voor elk seizoen. Wierden, 2002.
Sie Lukas Kasenda, Vijf Elementen Qi Gong, met eenvoudige oefeningen voor innerlijke balans. 's-Gravenhage, 2002.
